Dla utwierdzenia swej władzy Napoleon koronował się 2 grudnia 1804 r. na cesarza Francuzów. Koronacja odbyła się w Katedrze Notre Dame w Paryżu. Mszę prowadził papież Pius VII, a w kluczowym momencie koronacji Napoleon wyjął koronę z rąk papieża i sam włożył ją na swoją głowę. Następnie koronował swą żonę Józefinę. 26 maja 1805, a w katedrze w Mediolanie koronował się na króla Włoch. Wszystkie te sprawy miały jednakże w okresie rządów Napoleona znaczenie drugorzędne i zdominowane zostały przez szereg wojen, jakie Francja prowadziła prawie bez przerwy od 1800 do 1815 roku. Było ich kilkanaście i brały w nich udział, w zmiennych koalicjach, wszystkie państwa europejskie. Fronty wojen rozciągały się od Lizbony po Moskwę i od Anglii i Szwecji po Italię.

Napoleon walczył w Austrii, Hiszpanii oraz w Niemczech, odnosząc wielkie zwycięstwa pod Marengo, Ulm, Austerlitz, Wagram, Somosierrą, ponosząc jednak klęski na morzu pod Abu Kirem oraz Trafalgarem; pokonał Prusy w bitwach pod Jeną i Auerstedt oraz Rosję w bitwach pod Iławą Pruską, Frydlandem i Borodino (ponieważ Napoleon miał w tym dniu wysoką gorączkę, przeciw Rosjanom Wielką Armię poprowadził marszałek Ney, za co otrzymał później tytuł "księcia Moskwy"). Cesarz miał zamiar przeczekać zimę w zbudowanej w większości z drewna Moskwie, jednak ta została podpalona przez więźniów na rozkaz mera. Plany Napoleona legły w gruzach. Jego ostatnią nadzieją był szybki pokój. Nie doczekał się tego jednak i po dwóch tygodniach "postoju" w Moskwie zarządził odwrót. Wycofująca się armia była atakowana przez oddziały regularnej armii rosyjskiej, Kozaków i partyzantów, czemu towarzyszył niesprzyjający klimat - mrozy dziesiątkowały wojsko francuskie, które nie było na nie przygotowane. Armia napoleońska straciła w tej kampanii najlepszy materiał ludzki, w tym znaczną ilość żołnierzy tzw. "starej gwardii".